(sa imahinasyon ni Joemar Ancheta)
Unang Kabanata
Masarap magmahal sa taong mahal ka. Iyon bang kaya niyang ibigay sa iyo ang lahat ng gugustuhin mo. Handa niyang gawin ang lahat ng hiling mo. Titiisin ang lahat, isakripisyo at kalimutan ang pansarili niyang kaligayahan. Sabi nila, masuwerte ka kung may darating na ganitong pag-ibig sa iyong buhay. Sabi din nila minsan din lang ito darating at kung pakakawalan mo maaring hindi na muli pang darating.
Paano nga ba ako maniniwalang may ganoong pag-ibig sa tulad kong lumaki lang sa isang liblib na purok ng dulo ng Pilipinas. Magsasaka ang tatang ko. Magsasakang walang sariling lupa dahil binabayaran lamang siya araw-araw. Lahat ng puwedeng iutos sa kaniya ay ginagawa niya kapalit ng 40 pesos niyang kinikita. Noong bata ako, ang 40 pesos na iyon na kaniyang pinagpaguran sa maghapon ay tama din lang para sa kaniyang bisyong alak at sigarilyo. Kung may maiiwan doon ay siya naman naming pambili ng kailangan sa kusina. Basta hindi dapat maisakrpisyo ang alak niya at sigarilyo dahil katwiran nga naman niya ay siya ang nagpagod kaya nararapat lang na sa kaniya mapunta. Si Nanang naman hayop din kung manigarilyo. Tambutso ang bunganga sa paninigarilyo at sinasabayan din niya ang Tatang sa pag-inom ng alak. Hindi nga lang sila magkaharap kung tumoma ngunit pagsapit ng gabi kapwa na sila lasing at magkakaroon ng mahabang sumbatan sa nangyayari sa buhay namin. Pista na sa kusina namin kung may sardinas na bubuksan. Hindi ko naranasan yung lumaki na pinapaliguan ng mga magulang. Basta nang nagkaisip ako, ang alam ko ay kasama ako ng mga hubu’t hubad na mga batang nagtatampisaw sa ilog na para bang hindi dila natatakot na ako’y malunod o tangayin ng agos ng ilog. Kapag kainan naman ay lalagyan na lang ni nanang ng kanin ang pinanggan ko, hahaluan ng mantika o kaunting asin o kaya ay bagoong, sarap na sarap na ako doon. Kung sa umaga naman ay masaya na ako kung may kape na isasabaw ko sa aking kanin. Pista na nga ring maituturing kung may ginisang sardinas na ihahain. Mula nagkaisip ako ay natutulog akong tanging pagbubungangaan at walang kamatayang diskusyon ang aking naririnig mula sa mga lasing kong nanang at tatang. Hindi ko nakitang naglambingan sila. Kung hindi sila lasing sa tanghali, tama na yung pag-uusap nila tulad ng pagtatanong ni tatang kung may sinaing na at kung ano ang nalutong ulam, sasagutin naman ni nanang na tignan na lang ni tatang sa kusina kung ano ang nakahanda doon at kainin kung anong meron dahil hindi naman sila mayaman.
Walang kuryente pa noon ang baryo namin kaya noong edad anim na taong gulang lang ako ay nakapaa pa ako sa madilim at masukal na daan ay dinadayo kong makipanood sa betamax ng may kaya at may sariling generator sa kabilang baryo. Kung may dalawampiso kang pambayad, papapasukin ka sa loob at kalimitan naman ay wala akong pera kaya naghahanap ako ng butas na puwede kong silipan para lang mapanood ko si Jackie Chan, si Robin Padilla, Philip Salvador, Rudy Fernandez, Bhong Revilla at si Fernando Poe Jr. Ngunit isang araw nang muli akong pumuwesto doon sa sinisilipan ko ay nasarhan na iyon ng napakakapal nilang kurtina kaya sinikap kong pumuslit para makapasok saloob na hindi nagbabayad. Kapapasok ko pa lamang sa loob ay bigla na lang hinila ang aking manipis at maduming putting sando at narinig ko pa ang pagkapunit iyon.
“Balak mo pang pumuslit ng hayop na ‘to!”
Hinila ako palabas saka pabagsak na isinara ang pintuan. Pakiramdam ko noon ay parang hindi ako tao katulad ng mga nanonood sa loob. Dahil ba sa wala akong pera kaya wala na din akong karapatang mapanood ang pinapanood nila? Umaatungal ang aso sa labas ng bahay nila. Binuksan muli nila ang pintuan nila at napangiti ako. Akala ko ako ang papapasukin pero kinarga ng may ari ang tuta saka tumingin sa akin.
“Ano pang ginagawa mo dito? Umuwi ka na sa kubo niyo, hoy!”
Pagkatapos no’n ay pumasok na siya kasama ng aso. Mabuti pa yung aso kinarga pa at ipinasok sa loob ngunit ako na tao pinapalayas na masahol pa sa hayop. Bago ako umalis ay nakita ko ang pinagkakainan ng aso, May pansit at ilang buto ng pritong manok na madami pang laman na sa katulad kong mahirap lang ay ulam na din iyong maituturing. Napabuntong-hininga ako. Iisa ang tumatakbo sa isip ko no’n, naiinggit ako sa aso nila. Mas hamak pang masuwerte siya kaysa sa akin.
Pagdating ko sa bahay ng gabing iyon ay nakita ko na namang nagrarambulan ang aking mga magulang. Umupo ako sa unang baitang ng hagdanan namin. Sanay na kasi ako sa kanilang sigawan at sakitan. Kung dati umiiyak ako sa tuwing nag-aaway sila, ngayon ay parang drama na lang iyon sa AM radio station na paulit-ulit kong pinapakinggan.
Dahil malapit lang ang school sa amin ay sinabi ko kay nanang na mag-aaral din ako katulad ng mga kapit-bahay namin. Walong taong gulang na kasi ako noon pero hindi pa ako marunong bumasa at sumulat dahil hindi naman ako nag-aaral. Mabuti na lang at magaling ang utak kong pumik-up. Nakikinig ako sa mga usapan nila kung nanood kami at tinatandaan ko ang mga mukha ng mga artistang napapanood ko.
“Kung gusto mong mag-aral, magtrabaho ka. Magtrabaho ka para sa pasukan ay makapag-aral ka. Ako nga, di marunong magsulat at magbasa, tatang mo lang ang marunong niyan dahil noong panahon namin dito ay hindi uso yang pag-aaral na iyan. Malaki ka na, alam mo na kung ano ang nakabubuti sa iyo.” Iyon ang tinuran ni nanang noon.
Dahil gusto ko talagang mag-aral ay sinimulan kong pumunta ng bukid. Kung binabayaran si tatang sa mabibigat na trabaho, ako naman ay sa magagaan lang tulad ng paglilinis sa pilapil, pamumulot ng mga kuhol at ilalagay sa isang sako dahil nga kinakain ng kuhol na ito ang malilit na sibol ng tumutubong palay. Ang bayad ko noong 10 piso sa buong maghapon na nasa putikan sa gitna ng matinding sikat ng araw ay iniipon ko para sa susunod na pasukan ay makapag-aaral na ako.
Habang ako noon ay nasa bukid na at nagtatanim ng palay ay madadaanan ako ng mga naka-uniform na mga kalaro ko at may mga bag papasok sa paaralan. Naiingit ako noon lalo pa’t ang ilan sa mga kalaro ko ay inihahatid pa sila ng kanilang mga magulang at sinusundo kapag uwian. Hindi naman sila mayaman, mahirap lang din sila kagaya ko ngunit nag-aaral sila at tahimik ang kanilang bahay maliban sa malulutong nilang mga tawanan sa gabi. Bakit ako parang walang nagmamahal sa akin? Bakit ako, parang ulila ako kahit buhay na buhay pa ang aking mga magulang?
Dahil may kaluwangan ang likod bahay ay sinikap kong humingi ng mga buto ng talong, kamatis at iba pang mga gulay samga kalaro ko na may mga ganoong gulay sa bakuran nila. Kapag kasi tapos na ang taniman ay bihira na rin ang nangangailangan ng babayaran sa bukid kaya iyon na ang naisip kong gawin. Magsisiyam na taong gulang na kasi ako noon sa pasukan. Sa pagdaan ng panahon ay mabilis namang lumaki ang mga pananim kong gulay na para bang nakikisama sa akin ang kapalaran kahit wala akong pataba at tubig lang sa ilog ang pinapandilig ko araw-araw. Nang namunga naman ay naging problema ko kung kanino ko iyon ibebenta dahil halos lahat ng mga kapit-bahay naming ay may mga gulay din sa likod-bahay nila. Maliban sa mga ilang tamad na walang ginawa kundi magtsismisan at maglaro ng braha.
Naisip kong dalhin ang mga bunga ng talong, ampalaya, sitaw at kamatis sa bayan. Higit dalawang oras ko din nilalakad iyon sa masukal na kagubatan at talahiban bago marating. Kung dadaan kasi ako sa daanan ng mga sasakyan ay aabutin ako ng tatlong oras kaya doon ako sa shortcut dumadaan. Nahihirapan ako noong magbilang lalo na sa pera kaya minsan binubungangaan ako ng mga bumibili sa isang bayong lang na gulay na paninda ko. Presko kasi ang mga paninda ko kaya sa akin bumibili ang ilan pero dahil sa bakuran lang ako nagtanim kaya ilang araw uli ako maghihintay bago magkabunga at ititinda. Sa harap ng parlor ng isang baklang parang babae ako noon nagtitinda. Sa akin din siya bumibili at napansin nga niyang hindi ako marunong magsukli. Nang minsang wala siyang ginugupitan ay tinawag niya ako sa loob. Wala na akong ibebenta noon.
“Anong pangalan mo balong?”
“Mario po. Kayo po?”
“Champagne. Tawagin mo akong ate Champagne. Hindi ka ba nag-aaral? Tiga saan ka ba?”
“Hindi pa po ako nag-aral e. Katunayan nga po, nahihirapan pa akong magbilang. Pangalan ko nga po hindi ko alam isulat.”
“Wala ka bang mga magulang?”
“Meron po.”
“Pero bakit ka pinapabayaan ng ganiyan? Ilang taon ka na?”
“Sabi po ni nanang, walong taong gulang na ako. Malapit na daw ako magiging siyam.”
“Gano’n e parang 12 years old na sa tangkad mo ah. Guwapo kang bata ka. Gusto mo turuan kitang magbilang at isulat ang pangalan mo? Sandali at kumuha ako ng lapis at papel.”
Iyon ang kauna-unahang pagkakataon na naturuan akong magbilang. Sa higit isang oras ding pagturo ni Ate Champagne sa akin na magsulat ay tuluyan ko ng alam kung paano isulat ang buong pangalan kong Mario Bautista. Pag-uwi ko ay ibinigay na din sa akin ni Ate Chapagne ang kaniyang lapis at papel. Kaya nang umuwi ako ay pagkatapos kong diligan ang aking mga gulay ay wala akong ginawa kundi ang isulat ng paulit-ulit ang aking pangalan.
Nang pasukan na ay pumunta ako sa bayan para bumili ng mga kakailanganin ko sa pag-aaral. Sinamahan ako noon ni ate Champagne na bumili ng aking mga gamit at tuwan-tuwa akong umuwi noon na dala ang aking mga gagamitin sa pag-aaral. Pinakita ko kay tatang ngunit nasaktan lang ako sa sinabi niya sa akin.
“Akala mo naman may mararating ka sa aral-aral na ‘yan. Doon din lang naman sa bukid ang bagsak mo. Basta ito ang tandaan mo bata ka ha? Pagdating diyan sa pag-aaral na iyan ay wala kang mahihintay sa akin na kahit anong suporta. Wala akong pakialam at huwag na huwag kang hihingi ng tulong sa akin diyan sa diayskeng pag-aaral mo! Kita mong naghihirap na tayo iyan pa ang inaatupag mo. Do’n sa bukid ka nababagay o kung hindi naman ay diyan sa gulay mo sa likod ang asikasuhin mo nang may malamon ka. Tignan lang natin kung hanggang kailan ka tatagal diyan sa buwisit na pag-aaral na iyan.”
Gusto ko siyang sagutin noon pero kinuha ko na lang uli ang mga gamit kong may luha sa mga matang pumasok sa loob ng aming kubo. Pinangako ko sa aking sarili na pagdating ng araw, magsisisi siya sa mga sinabi niya. Ipapamukha ko sa kaniyang hindi ako matutulad sa kanila ni Nanang. Pagdating ni nanang galing sa pagtotong-its ay hiningan niya ako ng perang pambili daw niya ng sigarilyo niya. Ayaw ko sanang bigyan dahil baka kukulangin ako ng mga kakailanganin sa school pero ayaw ko din naman mapagalitan ako. Inisip ko na lang na dodoblehin kong magtrabaho kapag wala akong pasok tulad ng Sabado at Linggo. Nakita niya ang mga gamit ko sa school at may sinabi din siyang hindi ko nagustuhan.
“Taas ng ambisyon. Tignan lang natin kung saan din ang bagsak mong bata ka.”
Sa gabing iyon ay napaiyak ako sa tinutulugan ko. Pakiramdam ko noon ay hindi ko sila mga magulang. Wala akong nararamdamang pagmamahal at pagmamalasakit. Parang sa buong buhay ko ay nabuhay na lang ako sa awa ng Diyos. Ngunit lahat ng mga sinabi nila ay ginawa kong challenge para magtagumpay ako.
Unang araw noon sa paaralan at nakita ko ang kaibahan ng mga kaklase ko sa akin. Magara ang kanilang mga sapatos at damit ngunit mangilan-ngilan din lang kaming nakatsinelas lang at may suot na mumurahin at hindi plantsadong uniform. Masarap ang baon nila tuwing recess samantalang ako ay lumalabas lang para uminom ng tubig sa poso at bumabalik na ako sa loob ng aming silid-aralan para mag-aral at hihintayin ang pagbalik ng aking mga kaklase. Lahat sila ay may mga kaibigan. Barkada. Tropa. Bakit ako wala? Iyon ba ay kasama ng sumpa kung mahirap ka? Ang walang gustong makipagkaibigan sa iyo dahil wala kang baon, wala kang magarang suot na damit at wala kang maikukuwentong mga bagong napanood na pelikula o kaya ay mga bagong laruan? Ngunit alam kong may isa akong puwedeng magamit para isang araw ay magbabago din ang tingin ng lahat sa akin. Iyon ay ang aking talino.
Ilang buwan pa lamang noon ay magaling na akong magbasa. Nagugulat ang mga guro sa bilis kong matuto. Ngunit dahil mahirap lang ako at hindi din kilala ang mga magulang ko, kaya hindi ako nakakapasok sa mga nakakakuha ng mga parangal. Ngunit alm ko at alam ng mga kaklase ko na ako ang pinakamatalino sa klase. Walang tanong ang teacher ko na hindi ko masagot. Pero para sa akin, hindi naman importante iyon, ang mahalaga ay masaya akong pumapasok, marami akong natutunan at dumami na din ang mga kabigang nagapapatulong sa akin.
Grade four na ako noon nang maisipan ng isa sa mga guro kong ipalista ako para sa acceleration program ng public school sa mga may edad at matatalinog mag-aaral. Sa awa ng Diyos ay pumasa ako at isang araw pagpasok ko sa school ay grade six na agad ako. Maliban sa guro kong nagpalista sa akin para maaccelerate at sa prinicipal namin dahil isang karangalan nga naman na galing sa paaralan niya ang nagtop sa buong Region II sa acceleration program ay wala ng ibang natuwa pa. Kahit gaano kasaya ako noong umuwi para ibalita ko sa mga magulang ko ang nangyari ay parang wala lang sa kanila ang lahat. Hindi pinansin ang ibinalita ko at ganito lang ang sagot ng mahaba at puno ng excitement kong kuwento.
“Bilhan mo nga ako ng Gin diyan kina Aling Delia. Bilisan mo. Kung may pera ka, bumili ka na din kahit tatlong stick lang ng sigarilyo.”
Gano’n lang iyon.
Akala ko ang pagiging dukha ko lang ang problema noon. Para sa akin, iyon ay kaya ko sanang solusyunan dahil kaya kong pagtiiisan ang lahat. Kumbaga alam kong darating ang araw na kaya kong hanapan ng kasagutan basta masipag ka lang at madiskarte sa buhay. Ngunit habang nagkakaedad ako ay mas lalo akong naguguluhan. Mas lalo akong nagtatanong kung ano itong gumugulo sa akin.
Kung nagagawi ako sa ilog para magsalok ng pandilig ko sa aking gulay at naabutan ko si Kuya Berto na kapitbahay na may maskuladong katawan ay naaliw akong panoorin siyang sinasabon niya ang buo niyang katawan. Napapalunok ako sa tuwing nakikita ko ang bumubukol sa kaniya. Sa tuwing pumupunta ako sa parlor ni Ate Champagne at pinababantay niya ako dahil may bibilhin siya ay nanginginig akong buksan ang mga magazine niyang may mga hubad na artista sa mga bold movies noong dekada 90 tulad nina Leandro Baldemor, Isko Moreno at tinitigasan ako kapag tinititigan ko si JC Castro sa malaking litrato niya na nakikita sa gitna ng magazine na ang suot ay manipis lang na putting brief. Iba iyon sa kadalasang paksa ng usapan nina Richie na kaklase ko noong grade six na ako. Hindi iyon katulad sa dinadala niyang litrato at litaw na litaw na suso nina Ina Raymundo, Ynez Venerazion o kaya ay si Rosanna Roces. Bakit hindi ako tinitigasan sa kanilang mga pinag-uusapan? Bakit parang wala akong libog na maramdaman nang minsang gusto kong gayahin ang kuwento ni Richie na ialalagay lang sa banyo niya yung hubad na picture ni Rosanna Roces tapos lalagyan ng sabon ang o shampoo ang kaniyang kamay at iimaginin niyang naroon si Rosanna at kasex niya ito sa kaniyang utak. Bakit kahit anong gusto kong pilit ay tanging si Kuya Berto na kapitbahay namin, si JC Castro at nang lumaon ay si Richie na mismo ang lamang ng aking utak sa tuwing nilalaro ko ang aking kargada. Doon na ako natakot. Doon na ako nag-alala ng husto.
Bakla ba ako?
Isang Linggo na lang noon ay gragraduate na ako ng grade six. Labintatlong taong gulang na ako noon at bagong karanasan sa akin ang pagmamasturbate. Iyon bang sarap na sarap pa akong hinahagod ang aking kargada gamit ang pinabulang sabong panlaba namin. Nagkaroon kasi ako ng pagkakataong ipuslit ang isang lumang magazine ni Ate Champagne na centerfold si JC Castro na sobrang pinagpapantasyahan ko noon. Walang tao sa bahay dahil alam kong nasa bukid si tatang at si nanang naman ay nasa lamay sa may patay malapit sa bahay. Binasa ko ang kamay ko ay nilagyan ng kaunting sabong panlaba. Hinubad ko ang short ko at ipinatong ang magazine na ang naroon ay ang malaking picture ni JC. Nag-imagine muna ako at nang galit na galit na ang aking kargada ay sinimulan kong nilaro. Malapit na ako noong labasan ng biglang pumasok si tatay sa aming kubo. Huli na para itago ang kababuyang ginagawa ko dahil tumalsik ang aking malinaw-linaw pang tamod. At dahil sa nanghihina ako ay wala na akong pagkakataon itaas ang aking short, itago ang nilalabasan kong kargada at itago ang pinagpapantasyahan kong malaswang babasahin.
At noon, dahil doon, nag-umpisa na akong pahirapan hindi lang ng aking pagiging dukha kundi ang katotohanang ako’y isang bakla. Isang pananakit ng isang ama sa isang anak na sinundan ng unang pagkabigo ko sa una kong pag-ibig ang susunod ninyong matutunghayan.
hay...
ReplyDeletewawa nmn si mario.